MÔ HÌNH KỸ THUẬT CHẾ BIẾN VÀ DỰ TRỮ THỨC ĂN THÔ XANH CHO GIA SÚC NHAI LẠI
Ngày 18/10/2024 Trung tâm Khuyến Nông tỉnh phối hợp với Trạm Khuyến nông huyện  về tại xã Xuân Quang 2 tập huấn mô hình " Kỹ thuật chế biến và dự thức ăn thô xanh cho gia súc nhại lại" với 14 hộ tham gia.

I. Kỹ thuật ủ rơm với urê kết hợp với rỉ mật

1. Mục đích

- Phương pháp chế biến rơm lúa khô với urê, rỉ mật rất phổ biến, đơn giản và dễ thực hiện.

- Rơm lúa khô sau khi chế biến sẽ giúp cho rơm mềm, giảm lượng xơ trong rơm, giúp bảo quản rơm được tốt hơn, có thể cho gia súc ăn thoải mái, không sợ bị ngộ độc. Gia súc được ăn loại rơm này lớn nhanh, béo khỏe. Bởi vì rơm lúa khô sau khi chế biến với urê, rỉ mật làm tăng tính ngon miệng, giúp cho bò ăn được nhiều hơn và ăn được nhiều hơn 50 – 65% so với rơm không chế biến. Khi cho thêm rỉ mật, giá trị dinh dưỡng của rơm tăng lên, rơm có mùi thơm, ít hăng và gia súc nhai lại thích ăn hơn.

2. Cách thực hiện:

2.1. Nguyên liệu, túi ủ hoặc hố ủ

- Rơm lúa khô:            100kg

- Urea:                         04 kg

- Rỉ mật đường:            02 kg

- Muối ăn:                    0,5 kg

- Nước lã sạch:             70 – 100 lít

- Túi ni lông ủ (rộng 1,6 m, dài 2,5 m, dày 0,1 mm): 0,2 kg. Túi dày, dẻo để hạn chế túi bị rách hay thủng khi cho nguyên liệu vào. Trước khi ủ phải kiểm tra túi ủ có bị thủng không, rồi buộc một đầu túi ni lông, dùng dây chun quấn chặt cho nước trong túi ni lông không thể chảy ra được và nước bên ngoài cũng không thể vào được.

* Hố ủ:

- Trường hợp sử dụng loại hố ủ hai vách song song (đối với quy mô trang trại lớn), cần rải một lớp rơm hoặc cỏ khô xuống đáy hố làm lớp lót.

- Trường hợp sử dụng hố ủ nhỏ (trong chăn nuôi nhỏ lẻ, nông hộ):

+ Hố ủ thường là hình chữ nhật thể tích 1,5 m­­3 (kích thước các chiều là rộng 1 m, dài 1,5 m, chiều cao (sâu) 1 m).

+ Hố ủ cũng có thể là hình tròn sẽ giúp nén đều xung quanh tốt hơn vì tránh được các góc hố. Tiến hành rải lớp đá hoặc sỏi xuống đáy, rồi rải một lớp rơm khô dày khoảng 10cm lên trên. Nên dùng ni lông để lót đáy, thành hố ủ và để phủ lên trên khi hố ủ đầy.

+ Hố ủ cũ đã sử dụng rồi cần dọn vệ sinh cẩn thận và làm khô trước khi ủ đợt mới. Cần đảm bảo nước mưa không chảy vào hố ủ bằng cách phủ lớp đất dày hoặc tạo đường rãnh thoát nước xung quanh miệng hố.

2.2. Tiến hành ủ:

* Ủ bằng túi ni lông:

Bước 1. Cần chọn nơi ủ cao ráo, phẳng để tránh rách đáy túi, nơi râm mát, tránh được ánh sáng mặt trời. Rải từng lớp rơm dày 15 – 20 cm vào túi ni lông (có thể sử dụng rơm cuộn)

Bước 2. Hòa trộn các nguyên liệu theo tỷ lệ ban đầu gồm urea, rỉ mật đường, muối với nước cho hòa tan.

Bước 3. Tưới hỗn hợp đã trộn ở bước 2 vào rơm ở bước 1 trực tiếp lên từng lớp rơm sao cho đều, người đứng lên trên nén liên tục và lại nén chặt. Tiếp tục như thế cho đến khi túi ủ đầy, nén thêm 15 -20 phút nữa để loại bỏ hết không khí trong túi ủ rồi tiến hành bịt cột chặt kín túi ủ. Khi nén cần tránh làm rách túi.

Bước 4. Sau khi ủ xong cần tiến hành kiểm tra xung quanh túi , nếu túi bị thân cây chọc thủng cần dùng băng dính để bịt kín chỗ rách không cho không khí lọt vào. Bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát.

* Ủ bằng hố ủ:

Rải từng lớp rơm (khoảng 20 cm) vào hố ủ, rồi tưới hỗn hợp các nguyên liệu theo tỷ lệ ban đầu bao gồm nước, urea, rỉ mật đường, muối đã hòa tan trực tiếp trên rơm sao cho đều với rơm, dùng chân nén chặt, rồi lại tiếp tục rải một lớp rơm và tưới hỗn hợp dung dịch nước, urea, rỉ mật đường, muối lên rơm, lại nén cho chặt, làm như vậy đến khi đầy hố. Cuối cùng, phủ hố ủ bằng bao ni lông cho kín.

2.3. Cách cho gia súc nhai lại ăn:

Sau khi ủ 3 tuần (mùa đông) hoặc 2 tuần (mùa hè) có thể lấy rơm ra cho gia súc ăn, nên lấy lượng vừa phải theo nhu cầu từng bữa ăn. Nếu trâu, bò chưa quen ăn thức ăn này thì có thể tập cho gia súc ăn với số lượng tăng dần. Một con trâu, bò có thể ăn khoảng 10 kg mỗi ngày.

2.4. Lưu ý:

Rơm sau khi ủ phải mềm, mùi thơm nhẹ, màu vàng gần với màu tự nhiên của rơm trước khi ủ, không bị đen và không có nấm mốc. Gia súc nhai lại thích ăn loại rơm này và ăn được nhiều hơn so với rơm không ủ. Lúc đầu có thể một số gia súc nhai lại không thích ăn, nên phải tập cho chúng ăn bằng cách cho ăn từng ít một và tăng dần lên theo từng ngày.

II. Kỹ thuật ủ chua cỏ

1. Mục đích

- Cải thiện được thành phần dinh dưỡng

- Tăng khả năng tiêu hóa hấp thụ.

- Khắc phục tính thời vụ của cây trồng.

- Tăng nguồn thức ăn cho gia súc nhai lại.

- Góp phần tăng lợi nhuận cho người chăn nuôi.

2. Cách thực hiện:

anh tin bai

2.1. Nguyên liệu, túi ủ hoặc hố ủ

- Cỏ tươi:                                           100kg

- Cám gạo, bột ngô hoặc bột sắn:        03 kg

- Muối ăn:                                          0,5 kg

- Túi ni lông ủ (rộng 1,6 m, dài 2,5 m, dày 0,1 mm): 0,2 kg. Túi dày, dẻo để hạn chế túi bị rách hay thủng khi cho nguyên liệu vào. Trước khi ủ phải kiểm tra túi ủ có bị thủng không, rồi buộc một đầu túi ni lông, dùng dây chun quấn chặt cho nước trong túi ni lông không thể chảy ra được và nước bên ngoài cũng không thể vào được.

* Hố ủ:

- Trường hợp sử dụng loại hố ủ hai vách song song (đối với quy mô trang trại lớn), cần rải một lớp rơm hoặc cỏ khô xuống đáy hố làm lớp lót.

- Trường hợp sử dụng hố ủ nhỏ (trong chăn nuôi nhỏ lẻ, nông hộ):

+ Hố ủ thường là hình chữ nhật thể tích 1,5 m­­3 (kích thước các chiều là rộng 1 m, dài 1,5 m, chiều cao (sâu) 1 m).

+ Hố ủ cũng có thể là hình tròn kích thước đường kính 1,1m, sâu 0,8m thể được 300 - 400 kg nguyên liệu cỏ xanh; sẽ giúp nén đều xung quanh tốt hơn vì tránh được các góc hố. Tiến hành rải lớp đá hoặc sỏi xuống đáy, rồi rải một lớp rơm khô dày khoảng 10cm lên trên. Nên dùng ni lông để lót đáy, thành hố ủ và để phủ lên trên khi hố ủ đầy.

+ Hố ủ cũ đã sử dụng rồi cần dọn vệ sinh cẩn thận và làm khô trước khi ủ đợt mới. Cần đảm bảo nước mưa không chảy vào hố ủ bằng cách phủ lớp đất dày hoặc tạo đường rãnh thoát nước xung quanh miệng hố.

2.2. Tiến hành ủ:

Bước 1: Chuẩn bị cỏ

Cỏ phải loại bỏ phần giá, phơi tái rồi băm thái làm dập thức ăn trước khi ủ, độ dài 3-5 cm thì chất lượng mới cao. Có thể dùng dao để băm thái đối với số lượng ít. Còn những trang trại lớn, qui đàn gia súc nhu cầu số lượng lớn thì phải máy thái công suất lớn.

Bước 2: Tiến hành ủ thức ăn

* Ủ bằng túi nilon:

- Xếp nguyên liệu thức ăn vào túi dày khoảng 10 cm

- Dùng chân giẫm nén thật chặt

- Rắc hỗn hợp cám gạo (hoặc bột ngô, bột sắn) với muối lên lớp thức ăn

- Tiến hành các bước như trên cứ một lượt cỏ lại nén chặt, rắc một lớp hỗn hợp cám gạo (hoặc bột ngô, bột sắn) với muối lên cho đến khi đầy túi ủ

- Khi nén thức ăn ủ đầy túi, tiến hành buộc chặt miệng túi, chú ý đẩy hết không khi ra rồi mới buộc chặt miệng túi lại, bảo quản túi ủ nơi khô ráo, tránh nắng mưa. Trong quá trình nén tránh làm rách túi nilon, nếu túi bị rách quá trình lên men Lactic sẽ bị trở ngại quá trình ủ chua sẽ không thành công.

* Ủ bằng hố ủ:

- Để đảm bảo nén cho tốt, chỉ chất vào hố ủ mỗi lớp thức ăn dày 10 – 15 cm

- Tiến hành nén ngay bằng cách giẫm chân lên hoặc dùng đầm (hoặc hố ủ lớn thì dùng xe tải, máy kéo để nén)

- Rắc một lớp hỗn hợp cám gạo (hoặc bột ngô, bột sắn) với muối ăn lên (chú ý rắc đều lên lớp thức ăn)

- Tiến hành các bước như trên cứ một lượt cỏ lại nén, rắc một lớp hỗn hợp cám gạo (hoặc bột ngô, bột sắn) với muối cho đến khi đầy hố ủ.

Có thể áp dụng cách đơn giản sau đây để theo dõi và đánh giá mức độ nén thức ăn: Trước khi cho mỗi lớp thức ăn vào hố, vạch vào mặt trong hố và đánh dấu khoảng cách 15 cm từ dưới lên, sau khi cho thức ăn vào hố đến vạch đã đánh dấu thí đầm nén cho tới khi lớp thức ăn tụt xuống 4 – 5 cm. Kiểm tra việc đầm nén và thấy là đã nén tốt , khi khoảng cách từ vạch đánh dấu tới bề mặt lớp thức ăn bằng bề rộng bốn ngón tay khép lại (không tính ngón tay cái), cứ làm như vậy cho đến khi hố ủ đầy.

- Lưu ý:

+ Khi nén thức ăn trong hố, phải nén lên các mép xung quanh hố, nén các góc hố và nén phần giữa hố.

+ Không nên kéo dài thời gian thực hiện ủ, nên hoàn thành cong việc ủ trong một ngày.

+ Không nên tiến hành ủ khi trời mưa.

Bước 3: Đóng hố ủ

Kỹ thuật đóng hố ủ: cách đóng hố ủ thay đổi tùy theo từng loại hố.

- Trường hợp hố ủ lớn, hai vách song song:

Sau khi đã nén ký lớp thức ăn trên cùng, dùng tấm bạt hoặc ni lông dày màu thẫm phủ kín toàn bộ miệng hố. Cuối cùng, dùng các vật nặng (gỗ,…) chèn, nén chặt lên trên

- Đối với loại hố ủ xây, hố đào đất, nhỏ:

Sau khi toàn bộ thức ăn đã được nén chặt tới miệng hố, tiến hành cắm các thanh gỗ hoặc tre xung quanh để nâng độ cao thêm 30 cm. Các thành này được cắm theo phương thẳng đứng, sát mép hố và sâu xuống khoảng 15 – 20 cm, thanh nọ cách thanh kia 15 – 20 cm. Rải rơm dọc theo các thanh gỗ và lại chất tiếp thức ăn lên đỉnh hố, rối dậm nén chặt.

Khi lớp thức ăn này đã nén, có độ dày 20 – 30 cm bên trên miệng hố, thì tiến hành đóng hố ủ lại bằng cách phủ một lớp rơm (độ dày 5 cm) lên đỉnh hố, sau đó đổ một lớp đất dày (tối thiểu 30 cm) lên trên và bao phủ toàn bộ bề mặt hố ủ. Lớp đất này có tác dụng ngăn cản không khí và nước mưa thấm vào trong hố ủ đồng thời giúp cho việc nén thức ăn được tốt hơn.

Che hố ủ bằng ni lông, bằng tôn,… để tránh nước mưa. Sau khi đóng hố ủ vài ngày thì lớp đất hình chóp trên đỉnh sẽ bị lún xuống, cần đắp thêm đất lên trên để đạt độ cao 30 cm trên miệng hố.

2.3. Cách cho gia súc nhai lại ăn:

Sau khi ủ 60 ngày có thể lấy cỏ ủ chua ra để sử dụng cho gia súc ăn, nếu chưa sử dụng ngay thì có thể để lâu hơn đến 90 ngày hoặc 100 ngày hoặc lâu hơn nữa.

Nếu trâu, bò chưa quen ăn thức ăn này thì có thể tập cho gia súc ăn với số lượng tăng dần.

Với trâu, bò đã quen sử dụng thì cho ăn với lượng như sau: Trâu, bò đang cày kéo cho ăn với lượng 10 – 15 kg/ngày, ăn thêm cỏ xanh, rơm. Còn trâu, bò bình thường trong mùa đông cho ăn 5 – 6 kg cỏ ủ/ngày, ăn thêm cỏ xanh, rơm kết hợp chăn thả.

anh tin bai

2.4. Lưu ý:

- Kiểm tra thức ăn sau ủ:

+ Màu sắc: Thức ăn sau ủ chua tốt nhất có màu vàng hơi xanh. Nếu quá trình ủ không tốt sẽ có màu tối sẫm hay đen. Loại này không còn giá trị sử dụng. Nén thức ăn không tốt và khi đọ ẩm cao thức ăn sẽ có màu nâu sẫm điểm mốc trắng.

+ Mùi: Thức ăn sau ủ chua có chất lượng tốt phải có mùi hoa quả chín thơm hay có mùi chua dễ chịu do có nhiều axit lác tíc. Nếu thức ăn sau ủ có mùi chua nồng như giấm hay mùi mỡ lỏng đều có chất lượng ủ kém. Nếu vi khuẩn thối hoạt động mạnh thì thức ăn ủ chua có mùi thối khó chịu.

+ Độ cứng: Thức ăn sau ủ chua tốt phải có độ cứng như trước khi ủ, còn nếu mềm nhũn hay bết ra tay khi cầm là thức ăn ủ chua đã bị thối không còn sử dụng được nữa.

- Khi lấy thức ăn nên bắt đầu từ góc hố, lấy xong lại đậy kín để tránh không khí, nước mưa ánh nắng làm hỏng thức ăn. Hố phải lấy thường xuyên hàng ngày cho đến hết, không nên bỏ ngắt quãng một thời gian không khí sẽ làm hỏng thức ăn.

- Khi dùng cỏ tươi để thì nên để quá lứa một chút mới thu cắt, lúc đó hàm lượng nước trong cỏ không còn nhiều mới tốt hoặc phơi tái./.

Xem thêm
Thống kê truy cập
  • Đang online: 1
  • Hôm nay: 1
  • Trong tuần: 1
  • Tất cả: 1